Istorijski muzej u Brčkom

Inicijativa za otvaranje istorijskog muzeja u Brčkom

Jevrejsku opštinu u Doboju, dana 06.10.2015. godine posjetili su profesor gosp. Spasoje Radonjić i inžinjer gosp. Milorad Ćirković iz Centra za arheološka istraživanja “Neolit” iz Brčkog, sa ciljem dogovaranja saradnje i podrške u vezi inicijative osnivanja gradskog muzeja u Brčkom. Naime, Distrikt Brčko nema istorijskog muzeja tako da inicijativa koju je pokrenuo gosp. Milorad Ćirković zavređuje pažnju kako zvaničnih institucija Brčko Distrikta, tako i institucija na entitetskom i BiH nivou, ali i šire javnosti. Prisustvo Jevreja u Brčkom datira još od 1881 godine, tako da muzejska postavka koja bi ispunila prostorije muzeja ne bi bila potpuna bez istorijskih podataka koji govore o prisustvu Jevreja kojih danas više nema u Brčkom. Jevrejska opština u Doboju uzeti će u obimu svojih kapaciteta aktivno učešće u realizaciji ove ideje.

Avram Pinto u knjizi Jevreji Sarajeva i Bosne i Hercegovine o Jevrejima Brčkog napisao je slijedeće:

Jevreji su se u Brčko doselili iz Bijeljine i Sarajeva. Godine 1881. oni su imali svoju opštinu i hram. U 1941. godini bilo je 150 duša Sefarada i Aškenaza. Bili su zanatlije, trgovci i direktori banaka. Poznati su kao izvoznici šljiva, žita (Konfino), jaja i sireva.
U Brčkom su Jevreji ubijani vrlo svirepo. Svi su pobijeni 10. decembra 1941. godine. Po dva Jevreja su vezana žicom i odvođeni do mosta na Savi i tu poubijani maljevima i noževima i bačeni u Savu. Tako je završilo oko 150 Jevreja koji su bili starosjedioci u Brčkom. Druga partija Jevreja oko 200 ubijena je 16. 12. 1941. godine. (To su Jevreji koji su izbjegli iz Njemačke, Austrije i Čehoslovačke. Oni su bili prije propasti stare Jugoslavije konfinirani u Brčkom).
Tadašnji kotarski predstojnik Vječeslav Montani uoči pokolja Jevreja naredio je da se svi Jevreji skupe pred gimnazijom, „radi registracije”. Kada su se skupili, ustaše su ih vezane vodili prema Savi i tamo pobili. Jevreji Brčkoga nisu vođeni u logore, već su svoj tragićan kraj našli u mjestu gdje su se rodili. Njihova imovina je potpuno opIjačkana od strane ustaša i domaćih Nijemaca.
Inicijatori i naredbodavci za ove strašne zločine bili su Vjećeslav Montani i ustaški oficir Baljak Venturd.
PINTO, Avram, Jevreji Sarajeva i Bosne i Hercegovine, Veselin Masleša,Sarajevo, 1987, ISBN 86-21-00090-3

Video prilog o inicijativi Centra za arheološka istraživanja “Neolit” iz Brčkog možete pogledati ovdje: